“İslam əxlaqı, islamda qadın haqları”

11 fevral 2011-ci il tarixdə  İmişli İcma Məlumat Mərkəzində  “İslam əxlaqı, islamda qadın haqları” mövzusunda növbəti “Meydan” tədbiri keçirildi
. Tədbirdə Mərkəzi Şəhər Məscidinin Axundu Hacı Adıgözəl, 1, 5, 4 saylı orta məktəblərin müəllim və şagird heyəti, İmişli şəhər Mərkəzi Kitabxanası, Qaralar kənd kitabxanası, “Araz” HTİB,   İmişli İcma Məlumat Mərkəzinin istifadəçiləri və jurnalistlər də daxil olmaqla 44 nəfər iştirak edirdi ki, bunlardan 28 nəfəri qadınlar idi.

Tədbiri giriş sözü ilə İmişli İcma Məlumat Mərkəzinin administratoru Əbülfət Zeynallı açdı. O, tədbirin məqsədi barədə qısa açıqlama verdikdən sonra sözü Mərkəzi Şəhər Məscidinin Axundu Hacı Adıgözələ verdi.

 Axund iştirakçıları salamlayaraq qeyd etdi ki, Qurani-Kərim İslam dininin müqəddəs kitabıdır. Bu müqəddəs kitabda Allahın kəlamları toplanmışdır. Quran bir nurdur. Bu nur kimlərinsə gözlərini açar, kimilərinsə gözlərini kor edər: Bu kitabda insanın yaranışından ölənə qədər bütün yaş mərhələlərinə aid davranış qaydaları, cəmiyyətdə ətrafdakılara xoş münasibət tövsiyə olunur. O cümlədən ən yüksək əxlaqi dəyərlər də bu kitabda öz əksini tapır. “İslam əxlaqı” barədə söz açmazdan əvvəl gəlin görək əxlaq özü nədir? 

Əxlaq xülq sözünün cəmidir.

 Xülq insanın daxili xüsusiyyətləri, xəlq isə zahiri forma deməkdir. İnsanlarda müşahidə olunan hər bir əməl, daxili keyfiyyət, hərəkət əxlaq və əxlaqi rəftar adlanır.

Xəlq və xülq sözləri ərəb məşəli olub, eyni kökdən götürülmüşdür, lakin məna etibarı ilə bu sözlər bir-birindən fərqlənirlər.

Əxlaq alimləri insanın nəfsani sifətlərini iki hissəyə bölmüşlər:

Təbii, qazanılmış və ixtiyari

Təbii sifətlər insanın nəfsani qüvvəsində təbii olaraq yaradılmış keyfiyyətlərdir. Onları əldə etməkdə iradənin və əməlin heç bir rolu yoxdur. Məsələn,  maraq hissi, haqsevərlik, ədalətsevərlik, başıucalıq və alnıaçıqlıq, şəxsiyyət və müstəqillik, azadlıq və azadəlik, daimilik və kamillik, ağıl, şəhvət, qəzəb və bu kimi daxili hissləri misal göstərmək olar. İnsanın daxili xüsusiyyətlərindən hesab edilən belə hisslər əslində ona əta olunmuş, onun zati və nəfsani qüvvəsi mərhələsində insanı başqa canlılardan ayıran bir imtiyazdır.

Qazanılmış sifətlər isə əməl və ixtiyar mərhələsində tədriclə qazanılan, fitri sifətlərdən faydalanaraq insan üçün nə isə bir nəticə verən xüsusiyyətlərdir. Əgər fitri istedad və qabiliyyətlərdən düzgün istifadə olunmasa, qazanılmış sifətlər də pis olacaqdır. Bu mərhələdə yaxşı sifətləri əxlaqi keyfiyyətlər, pisləri isə rəzil (alçaq) sifətlər adlandırırlar, belə ki, əgər insanın əməlləri yaxşı sifətlərdən təsirlənmiş olarsa, onu əxlaqi gözəllik, yox əgər rəzil sifətlərdən bəhrələnmiş olarsa, onu əxlaqi çirkinlik deyə qəbul edirlər. Belələri qiyamət və hesab günü ziyan çəkənlərdən olar, necə ki Qurani-Kərimdə buyurulur:

“O gün ki, nə mal-dövlət, nə də övlad fayda verər! Ancaq sağlam (təmiz, daxildə şəkk-şübhəyə, küfrə, şirkə və nifaqa yer olmayan) bir qəlblə Allahın hüzuruna gələn kimsədən (möminlərdən) başqa!”(Şüəra-88, 89)

Bir sözlə Əxlaq – elə bir daxili hissiyyata deyilir ki, digər müsbət xüsusiyyətlərlə yanaşı, insanı başqaları ilə gözəl ünsiyyətdə olmağa da sövq etmiş olsun.

Sonra o, İslam əxlaqı barədə geniş açıqlama və məlumat verdi. O, bildirdi ki, islam dini, əxlaqlı olmağı, insanlara xüsusilə qadınlara hörmətlə yanaşmağı öyrədir.

Növbəti çıxışda 5 nömrəli məktəbin müəllimi İdris Nəsirov  indiki cəmiyyətimizdə qadınların üzləşdiyi problemlər, çətinliklər və onların həlli  yolları barədə məlumat verdi.

 Sonra isə Axund iştirakçıların mübahisəli suallarına aydınlıq gətirdi.